عوامل موثر در وقوع بهمن
30 مرداد
دانش کوهستان, کوهنوردی, کوهنوردی با اسکی

عوامل موثر در وقوع بهمن | چرا در کوهستان بهمن رخ می‌دهد؟

بهمن یکی از مرگبارترین و خطرناک‌ترین پدیده‌های طبیعی در کوهستان‌های برفی است. ریزش ناگهانی حجم زیادی از برف می‌تواند در عرض چند ثانیه جان کوهنوردان، اسکی‌بازان و طبیعت‌گردان را تهدید کند. شناخت عوامل موثر در وقوع بهمن نقش مهمی در پیشگیری از حوادث کوهستانی دارد و آگاهی از این عوامل می‌تواند ایمنی شما را در فعالیت‌های زمستانی به طرز چشمگیری افزایش دهد.

در این مقاله از سایت ایران پیکسل قصد داریم مهم‌ترین دلایل تشکیل و ریزش بهمن را به زبان ساده بررسی کنیم و راهکارهایی برای شناخت بهتر شرایط خطرناک ارائه دهیم. اگر شما هم به کوهنوردی، اسکی یا طبیعتگردی علاقه دارید، این اطلاعات میتواند جان شما را نجات دهد!

1. شیب زمین

زاویه شیب زمین یکی از مهم‌ترین عوامل وقوع بهمن است. دامنه‌هایی با شیب بین 30 تا 45 درجه بیشترین خطر بهمن را دارند. شیب‌های کمتر معمولاً باعث توقف برف می‌شوند، در حالی که شیب‌های بیش از 45 درجه برف را پیش از تجمع زیاد ریزش می‌دهند.

شیب‌های محدب (برآمده): خطرناک‌تر از شیب‌های مقعر (فرورفته)، زیرا تنش برف در این مناطق متمرکز می‌شود.

2. ساختار و لایه‌های برف

تجمع برف به صورت لایه‌ای انجام می‌شود و ترکیب این لایه‌ها تعیین‌کننده پایداری سطح برف است. برخی از مهم‌ترین مشکلات لایه‌بندی عبارت‌اند از:

  • لایه ضعیف در زیر لایه متراکم: موجب لغزش ناگهانی توده برف می‌شود.

  • برف‌های تازه و سبک: چسبندگی کمتری دارند و احتمال ریزش آن‌ها زیاد است.

  • یخ‌زدگی بین لایه‌ها: مانعی برای چسبیدن برف و افزایش احتمال وقوع بهمن است.

تاثیر لایه های برف در بهمن شناسی

جستجو در برف

3. دمای هوا و تغییرات آن

تغییرات دما تأثیر زیادی بر استحکام برف دارد:

  • افزایش ناگهانی دما باعث ذوب شدن برف و کاهش اصطکاک بین لایه‌ها می‌شود.

  • کاهش ناگهانی دما موجب سفت شدن لایه‌های سطحی و ناپایداری در لایه‌های زیرین می‌شود.

4. بارش برف و تأثیر باد

بارش شدید برف می‌تواند وزن لایه‌های بالایی را افزایش داده و باعث شکست لایه‌های زیرین شود. باد نیز با جا‌به‌جایی برف، آن را در برخی نقاط متراکم کرده و شرایط بهمن‌زا ایجاد می‌کند.

📌 پیشنهاد می‌کنیم: گزارش‌های هواشناسی کوهستان را قبل از برنامه بررسی کنید.

5. جهت جغرافیایی دامنه

جهت قرارگیری دامنه نسبت به تابش خورشید بر میزان پایداری برف تأثیر می‌گذارد:

  • دامنه‌های رو به آفتاب در روز گرم شده و برف را ذوب می‌کنند که این امر موجب ناپایداری برف می‌شود.

  • دامنه‌های سایه‌دار برف پایدارتری دارند اما سرمای شدید در آن‌ها باعث ایجاد لایه‌های یخی خطرناک می‌شود.

6. فعالیت‌های انسانی و حیوانی

فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی، اسکی و حتی صداهای بلند می‌توانند موجب تحریک لایه‌های ناپایدار برف شوند. عبور گروهی از یک مسیر بدون رعایت فاصله مناسب نیز خطر وقوع بهمن را افزایش می‌دهد.

فعالیتهای ورزشی:

  • اسکی خارج از پیست: 60% حوادث بهمن توسط اسکیبازان ایجاد میشود.
  • راهپیمایی در شیبهای بحرانی: ایجاد فشار روی لایههای ناپایدار

 فعالیتهای صنعتی:

  • انفجارهای معدنی: امواج ضربهای میتوانند بهمن ایجاد کنند.
  • عملیات راهسازی: تغییر در الگوی طبیعی انباشت برف

7. بستر مناسب برای ایجاد بهمن

بستر مناسب می‌تواند به عنوان عاملی برای شکست برف در نظر گرفته شود. به‌طور مثال، دامنه‌های صخره‌ای یا سنگی به دلیل مقاومت کمتری که دارند، می‌توانند محل‌های مستعدی برای وقوع بهمن باشند.

8. بارش باران یا برف

بارش‌های سنگین برف یا باران باعث افزایش وزن لایه‌های سطحی برف می‌شود که ممکن است موجب شکست لایه‌های زیرین شود و بهمن به وقوع پیوندد.

9. تابش نور خورشید

در مناطقی که تحت تابش مستقیم نور خورشید قرار دارند، برف‌های سطحی به سرعت ذوب می‌شوند و از این رو پایداری برف کاهش می‌یابد. این عامل به ویژه در روزهای گرم و آفتابی می‌تواند خطر ایجاد بهمن را بالا ببرد.

10. درجه حرارت برف

درجه حرارت برف تأثیر زیادی در پایداری آن دارد. برف‌هایی که در دمای پایین‌تر از صفر درجه سانتی‌گراد قرار دارند، پایداری بیشتری دارند. اما در دمای بالاتر از صفر، برف شل‌تر و کمتر چسبنده می‌شود و احتمال وقوع بهمن افزایش می‌یابد.

11. تغییر دمای ناگهانی

تغییرات سریع دما، به‌ویژه افزایش ناگهانی دما، می‌تواند باعث ذوب و روان شدن لایه‌های برف شود. این تغییرات دمایی باعث ناپایداری لایه‌ها می‌شود و خطر ریزش بهمن را بالا می‌برد.

12. باد

باد می‌تواند بر شدت برف و لایه‌بندی آن تأثیر بگذارد. مناطقی که باد شدید دارند، می‌توانند لایه‌های برف را جابجا کرده و در نقاط خاصی لایه‌های ضخیمی از برف متراکم شوند که می‌تواند باعث شکست لایه‌های زیرین و وقوع بهمن شود.

13. ارتعاشات طبیعی (زلزله و زمین‌لرزه)

زلزله‌های کوچک یا ارتعاشات طبیعی می‌توانند به لایه‌های ناپایدار برف فشار وارد کرده و موجب لغزش آن شوند. این ارتعاشات ممکن است حتی توسط صداهای ناشی از حرکت سریع کوهنوردان یا وسایل نقلیه در دامنه‌ها تحریک شوند.

چگونه خطر وقوع بهمن را کاهش دهیم؟

1. بررسی شرایط جوی و گزارش‌های بهمن

همیشه قبل از ورود به مناطق کوهستانی، وضعیت برف و هشدارهای سازمان‌های هواشناسی را بررسی کنید.

2. استفاده از تجهیزات ایمنی

  • دستگاه زنده‌یاب (Beacon): برای پیدا کردن افراد مدفون در بهمن ضروری است.

  • میل سونداژ بهمن: برای تعیین محل دفن افراد کاربرد دارد.

  • بیل بهمن: برای نجات افراد و حفر سریع برف استفاده می‌شود.

تجهیزات نجات در بهمن

ست بهمن

3. حرکت گروهی و حفظ فاصله

عبور از مسیرهای خطرناک باید با رعایت فاصله مناسب انجام شود تا در صورت وقوع بهمن، همه اعضای گروه گرفتار نشوند.

جدول عوامل کلیدی وقوع بهمن:

عوامل میزان تاثیر توضیح
شیب زمین بسیار زیاد دامنه‌هایی با شیب بین ۳۰ تا ۴۵ درجه، بیشترین احتمال وقوع بهمن را دارند. این بازه شیب، شرایطی فراهم می‌کند که توده‌های برفی به‌راحتی جدا شده و به سمت پایین حرکت کنند.
بارش برف زیاد بارش بیش از ۳۰ سانتی‌متر برف تازه در یک بازه زمانی ۲۴ ساعته، می‌تواند پایداری برف روی شیب را به شدت کاهش دهد و خطر بهمن را افزایش دهد.
فعالیت های انسانی متوسط عبور اسکی‌بازان، کوهنوردان یا ماشین‌های برفی خارج از مسیرهای ایمن و پیست‌های رسمی می‌تواند به‌عنوان ماشه‌ای برای رها شدن بهمن عمل کند.
باد زیاد باد با جابجایی برف و انباشتن آن در مناطق خاصی از کوه، باعث توزیع ناهمگون لایه‌های برف می‌شود. این توزیع نامتوازن می‌تواند پایداری برف را کاهش دهد و شرایط وقوع
جستجو در برف

جستجو در برف

لینک‌ پیشنهادی

لینک‌های داخلی:

لینک‌های خارجی:

نتیجه‌گیری

بهمن پدیده‌ای خطرناک اما قابل پیشگیری است. آگاهی از عواملی مانند شیب زمین، تغییرات دمایی، لایه‌های برف و تأثیر فعالیت‌های انسانی می‌تواند در کاهش خطرات آن مؤثر باشد. کوهنوردان و اسکی‌بازان باید همواره تجهیزات ایمنی همراه داشته و پیش از ورود به مناطق پرخطر، شرایط جوی را ارزیابی کنند.

با مطالعه این منابع و رعایت نکات ایمنی، از 90% حوادث کوهنوردی قابل پیشگیری است. همیشه قبل از صعود:

سوالات متداول ❓ مهم‌ترین علامت‌های وقوع بهمن چیست؟

✅ ایجاد ترک در سطح برف، صدای «ووپ» هنگام راه رفتن روی برف و مشاهده برف تازه و سبک از علائم خطر هستند.

کدام نوع بهمن خطرناک‌تر است؟

✅ بهمن صفحه‌ای به دلیل حجم زیاد و سرعت بالا از خطرناک‌ترین انواع بهمن محسوب می‌شود.

در صورت گرفتار شدن در بهمن چه باید کرد؟

✅ سعی کنید به سمت کناره‌ها حرکت کنید، در صورت دفن شدن دست‌ها را جلوی صورت بگیرید تا فضای تنفسی ایجاد شود.

آیا حیوانات می‌توانند باعث بهمن شوند؟
✅ بله! حرکت گله‌های حیوانات مثل بزهای کوهی گاهی محرک بهمن است.

تفاوت بهمن خشک و مرطوب چیست؟

  • بهمن خشک: سرعت بالا (۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) و برف پودری.

  • بهمن مرطوب: سرعت کم اما وزن بسیار زیاد (مانند بتن).

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *