کوهنوردی و اسکی در دامنههای پوشیده از برف، از هیجانانگیزترین تجربیات در طبیعتگردی به شمار میروند. اما این زیبایی مسحورکننده میتواند در یک چشم بر هم زدن به یک کابوس مرگبار تبدیل شود. بهمن، یکی از مخربترین و ترسناکترین نیروهای طبیعت است که هر ساله جان بسیاری از ماجراجویان را میگیرد. درک عوامل موثر در وقوع بهمن و یادگیری تکنیکهای نجات، نه یک گزینه، بلکه یک ضرورت مطلق برای هرکس که پا به عرصه برف میگذارد، است. این مقاله به عنوان یک جزوه آموزشی، شما را با گامهای حیاتی برای نجات خود یا همنورد خود آشنا میکند.
فصل اول: بهترین نجات، پیشگیری است
قبل از پرداختن به تکنیکهای نجات، باید تأکید کرد که هوشمندانهترین استراتژی، قرار نگرفتن در مسیر بهمن است.
-
آموزش و برنامهریزی: هیچ چیزی جای دانش را نمیگیرد. شرکت در دورههای تخصصی ارزیابی بهمن و مطالعه همه چیز در مورد هواشناسی کوهستان و جزوه هواشناسی کوهستان ضروری است. پیش از حرکت، گزارشهای آب و هوایی و خطر بهمن را به دقت مطالعه کنید.
-
لوازم ضروری: هرگز بدون سه وسیله اصلی (زنده یاب بهمن، بیل برف و میل سونداژ) وارد منطقه بهمنخیز نشوید. این سه قفس نجات شما هستند. لیست لوازم ضروری کوهنوردی 2025 را کامل کنید و مطمئن شوید همه اعضای گروه این تجهیزات را دارند و بلد هستند چگونه از آنها استفاده کنند.
-
ارزیابی میدانی: در طول مسیر، به طور مداوم شیب کوهستان، جهت باد، لایههای برف و هر نشانهای از شکست یا حرکت قبلی برف را بررسی کنید. از شیبهای بالای 30 درجه، به ویژه در شرایط نامساعد جوی، اکیداً دوری کنید.
برای برنامهریزی ایمن، مطالعه مقالاتی مانند کوهنوردی در نوروز و مقاصد کوهنوردی در نوروز میتواند به شما در انتخاب مسیرهای امنتر کمک کند.
فصل دوم: هنگام وقوع بهمن؛ جنگ برای زندگی
اگر بهمن به سمت شما آمد، هر ثانیه طلاست. واکنش شما در اولین لحظات تعیینکننده است.
-
فریاد بزنید: اگر در بالای نقطه شکست هستید، با فریاد “بهمن!” به دیگران هشدار دهید.
-
فرار به سمت کنارهها: اگر بهمن از زیر پای شما شکست، سعی کنید با حرکات قوی به سمت کنارههای مسیر بهمن فرار کنید. منطقه اصلی جریان بهمن مرگبارترین نقطه است.
-
رها کردن تجهیزات: باتوم کوهنوردی، کولهپشتی و اسکی را سریعاً رها کنید. این وسایل مانند لنگر شما را به اعماق میکشند.
-
تلاش برای ماندن روی سطح: با حرکات شنا مانند سعی کنید روی سطح بمانید. وقتی احساس کردید سرعت بهمن کم میشود، سعی کنید قبل از توقف کامل، یک دست را به سمت صورت خود بیاورید تا یک محدوده هوایی ایجاد کنید.

جستجو با ترنسیور
فصل سوم: توقف بهمن؛ آغاز شمارش معکوس
وقتی بهمن متوقف میشود، برف مانند سیمان سفت میشود و حرکت را تقریباً غیرممکن میکند. قربانی زمان و اکسیژن بسیار محدودی دارد. اینجاست که مدیریت استرس در طبیعت به کار میآید. خونسردی خود را حفظ کنید.
-
ایجاد فضای تنفسی: اگر دست شما آزاد است، جلوی صورت خود را باز کنید و یک حفره کوچک ایجاد کنید. نفسهای عمیق نکشید، چون دی اکسید کربن شما فضای محدود را سریعاً پر میکند و برف اطراف را ذوب کرده و دوباره منجمد میشود.
-
نترسید و حرکت نکنید: حرکت بیهدف تنها اکسیژن شما را هدر میدهد و فضای تنفسی را کوچکتر میکند. منتظر کمک بمانید.
فصل چهارم: عملیات جستجو؛ تیمی و سازمانیافته عمل کنید
اگر شما نجاتدهنده هستید، این مرحله حیاتی است. کار تیمی کوهنوردی در اینجا به اوج خود میرسد.
-
تماس با کمک: ابتدا یکی از اعضا را برای تماس با اورژانس و تیمهای نجات (مثل هلال احمر) به منطقهای با آنتن دهی بفرستید. موقعیت دقیق را گزارش دهید.
-
تعیین نقطه آخرین مشاهده (LSP): آخرین نقطهای که قربانی را دیدهاید را به خاطر بسپارید و علامتگذاری کنید. جستجو باید از آن نقطه به سمت پایین دست آغاز شود.
-
جستجوی اولیه با چشم: به دنبال لوازم بیرون زده مانند کوله پشتی، چوب اسکی، دستکش، کفش کوهنوردی یا اسکی یا بخشی از هارنس یا تجهیزات فنی قربانی بگردید.
-
فعال کردن بیسپ (بیپر): همه ترنسیور یا بیسپهای گروه را روی حالت “Receive” یا “جستجو” قرار دهید. یک نفر به طور سیستماتیک منطقه را برای دریافت سیگنال جستجو میکند. با دنبال کردن سیگنال، نقطهای که قویترین سیگنال را دارد، محل احتمالی دفن قربانی است.
برای درک بهتر اهمیت کار تیمی، مطالعه داستانهایی مانند اولین صعود به قله کی 2 یا صعود زمستانی قلههای سخت میتواند مفید باشد.
فصل پنجم: حفاری و نجات؛ دقیق و سریع
پس از یافتن محل تقریبی با زنده یاب بهمن، نوبت به استفاده از پروب و شاول میرسد.
-
سوندگذاری (Probing): با استفاده از میله پروب (سونداژ)، به آرامی و به صورت عمودی در برف فشار دهید تا به بدن قربانی برخورد کنید. این کار را به صورت سیستماتیک و منظم انجام دهید تا زمان تلف نشود.
-
حفاری (Shoveling): به محض برخورد میل سونداژ با بدن، حفاری را آغاز کنید. در حفاری تیمی و هوشمندانه عمل کنید. فردی که حفاری میکند باید در جهت پایین دست بهمن (جهت شیب) بایستد و برف را به سمت پایین پرتاب کند تا چاله دوباره پر نشود. دیگران میتوانند برف را به طور کامل کنار بزنند. حفاری یک کار بسیار طاقتفرساست و به تمرینات بدنسازی برای کوهنوردان نیاز دارد.
-
اولویتهای پزشکی: به محض رسیدن به قربانی، ابتدا راه تنفسی او را باز کنید. او را از برف کاملاً خارج نمایید. او ممکن است از سرمازدگی، آسیب دیدگی در سرما یا آسیب مفاصل کوهنورد رنج ببرد. او را گرم کنید و وضعیتش را کنترل کنید.

تجهیزات ضروری برای مناطق مستعد بهمن
نتیجهگیری: دانش، تمرین و احترام به طبیعت
نجات از بهمن یک رقابت با زمان است. شانس زنده ماندن یک قربانی پس از 15 دقیقه به شدت کاهش مییابد. این مقاله تنها یک راهنمای کلی است و هیچگاه جای آموزش عملی و حضوری را نمیگیرد. با احترام به قدرت کوهستان، افزایش دانش کوهستان، مجهز بودن و آموزش دیدن، میتوانید از زیباییهای سفیدپوش زمستان لذت ببرید و در صورت بروز حادثه، نه تنها جان خود، بلکه جان همنوردان خود را نیز نجات دهید. به خاطر داشته باشید که حتی بهترین کوهنوردان جهان مانند سیمون مورو یا دنیس اوربکو نیز همواره بر اصول ایمنی و احترام به طبیعت تأکید دارند.
یادبود حادثه بهمن دیزین: به عنوان نمونهای از خطرات واقعی بهمن در ایران، میتوان به حادثه تلخ بهمن دیزین اشاره کرد که اهمیت رعایت اصول ایمنی را بیش از پیش نشان میدهد.
لینکهای داخلی مرتبط:
-
برای درک بهتر پدیده بهمن، مقاله بهمن چیست؟ تعریف، انواع و چگونگی وقوع آن را مطالعه کنید.
-
برنامهریزی برای سفرهای زمستانی بسیار مهم است. برای ایدهگیری، به مقالات مقاصد کوهنوردی در نوروز و کوهنوردی در نوروز سر بزنید.
-
گزارش یک صعود فنی زمستانی را در گزارش صعود آبشار یخی نوا بخوانید.
-
آمادگی جسمانی کلید انجام عملیات نجات است. برنامههای تمرینات بدنسازی برای کوهنوردان را دنبال کنید.
-
اطلاعات بیشتر درباره آبشار یخی نوا و یخنوردی را در لینکهای مربوطه بیابید.
-
برای انتخاب لوازم مناسب، مقاله لوازم ضروری کوهنوردی 2025 را ببینید.
-
هواشناسی مهمترین عامل پیشگیری است: همه چیز در مورد هواشناسی کوهستان و جزوه هواشناسی کوهستان.
-
در شرایط بحرانی، مدیریت استرس در طبیعت و کار تیمی کوهنوردی نجاتبخش است.
-
برای آشنایی با مناطق بهمنخیز ایران مانند رشته کوه البرز و رشته کوه زاگرس و قله دماوند، این مقالات را مطالعه کنید.
-
خطرات کوهستان تنها بهمن نیست. درباره سرمازدگی و انواع سرمازدگی نیز اطلاعات کسب کنید.
لینکهای خارجی معتبر:
-
American Institute for Avalanche Research and Education (AIARE):
-
(منبعی بسیار معتبر برای آموزشها و استانداردهای بینالمللی ارزیابی بهمن)
-
European Avalanche Warning Services (EAWS):
-
(پایگاهی برای دسترسی به گزارشهای خطر بهمن در اروپا و اطلاعات فنی)
-
National Snow and Ice Data Center (NSIDC):
-
(منبعی علمی برای درک خصوصیات فیزیکی برف و یخ)
لینک ویدیوی یوتیوب:
-
ویدیوی آموزشی “How to Perform an Avalanche Rescue” توسط REI:
-
(این ویدیو به طور عملی و گام به گام تمام مراحل جستجو با بیسپ، سوندگذاری و حفاری را نشان میدهد.)