وقتی از هواشناسی کوهستان و کاربرد هواشناسی در کوهنوردی، طبیعتگردی و… صحبت به میان میآید. هدف اصلی چیست؟ هواشناسی کوهستان و کوهنوردی پیوند عمیقی با هم دارند، فصل مشترک این پیوند، شرایط جوی، تغییرات آن و در نهایت پیشبینی جوی است.
در بحثِ کوهنوردی و طبیعتگردی، پیشبینی های کوتاه مدت و خیلی کوتاه مدت (حال بینی) از اهمیت بیشتری برخوردار است. اما این سوال حائز اهمیت است چرا هواشناسی کوهستان مهم است؟ هیچ برنامهای خارج از فضای سرپوشیده بدون توجه به پیشبینی جوی، نمیتواند صورت پذیرد.
انجام موفق یک برنامه کوهنوردی رابطه مستقیمی با شرایط جوی دارد. مهمترین و اولین اهمیت استفاده از یک پیشبینی با صحت وقوع باال، حفاظت از جان افراد است. کوهنوردان، طبیعتگردان و دره نوردان، کاربران اصلی بخش پیشبینی هواشناسی کوهستان هستند که در معرضِ مستقیم مخاطرههای آب وهوایی هستند. با افزایشِ سطحِ فنی برنامه، تاثیر یک پیشبینیِ درست، عمیق تر و با اهمیت تر میشود. بنابراین بی شک به سرانجام رسیدن یک برنامه در طبیعت، بدون توجه به شرایط جوی، مقدور نیست.
کوهنوردی که در یک خطالراس قرار گرفته، کوهنوردی که در حالِ پیمایش یک یال به سوی قله است، دره نوردی که در داخل یک درۀ کنیونی است و طبیعتگردی که در دلِ دشتی کوهستانی به تفرج میپردازد، هرگونه تغییرِ ناگهانی و غیرمترقبه وضعیت جوی، میتواند به از دست رفتن جان وی منجر شود. بنابراین نقش هواشناسی کوهستان در این خصوص، مشخص و حائز اهمیت است. کوهنوردان ازجملۀ اولین افرادی هستند که کاربرانی خالق، جهتِ استفاده از پیشبینیهای دقیق جوی و اولین افراد پیشتاز و پیگیر در اخذ پیشبینیها از سازمانها و مراکز هواشناسی هستند.
برنامه ریزی صعود با آگاهی از شرایط آب و هوایی منطقه
با توجه به کاربرد گسترده اینترنت، افزایشِ فراوانی و ارتقایِ کیفیتِ مراکزِ ارائه دهندۀ پیشبینی های جوی، افزایش نرم افزارهای پیشبینی، وجود گوشیهای همراه هوشمند و توسعۀ فضای مجازی، امکان دسترسی به پیشبینی های جوی تسهیل شده است. به همین ترتیب تاثیرِ عینیِ پیشبینی های جوی بر کوهنوردی را میتوان در تهیۀ برنامه های کوهنوردان مشاهده کرد. همانطورکه میدانیم، کوهنوردان از سالهای گذشته در انتهای سال یا ابتدای سال جدید، نسبت به برنامه ریزی فصلی و سالانۀ خود اقدام میکنند.
اولین گام در برنامهریزیهای زمانی و مکانی صعود یا پیمایش کوهستان و دره، استفاده از پیشبینی جوی است. دقت در برنامه های باشگاهها و گروههای کوهنوردی و دره نوردی از بُعد زمانی، ازجمله چیدمانِ برنامه های صعود بر مبنای دوره یا و فصل گرم یا سرد و همچنین فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان، سندی بر این مدعا است. دلیل مبرهن این امر توجه به شرایط جوی و آب وهوایی است. به ِ عبارت دیگر کوهنوردان، پیش از این، حتی بدون آشنایی با اصول هواشناسی کوهستان، به عنوانِ اولین کاربران هواشناسی کوهستان بوده اند. بنابراین به طورکلی کوهنوردان از هواشناسی کوهستان (پیشبینی وضعیت جوی کوهستان) در دو مرحلۀ اساسی استفاده میکنند:
الف-قبل از برنامه و براساس پیش آگاهی از شرایط جوی در جهت انتخابِ زمان و مکانِ اجرای برنامه و همچنین نحوۀ اجرای برنامه
یعنی نوع پوشش، تغذیه، ابزار و…
ب-در حینِ اجرای برنامه
که این مسئله هم باتوجه به پیشبینی و حال بینی های صادر شده کاربرد دارد. یعنی تصمیم گیری مناسب بر مبنای شرایط جوی پیشرو در حینِ برنامه و همچنین تجربه، شناخت از طبیعت. آنچه مسلم است تحقق بند الف منوط به استفاده از پیش بینی های معتبر و مناسب است ولی بند ب تا حد زیادی به آشنایی و دانش کوهنوردان از علم هواشناسی مربوط می باشد.
بنابراین ضرورت آموزش کوهنوردان در زمینه هواشناسی اجتناب ناپذیر و از مهمترین پایه های کوهنوردی و طبیعت گردی است. چه بسا آشنایی با کمیت ها، پدیده ها و کمیت های هواشناسی در بسیاری موارد منجر به اخذ تصمیم درست در عرصه کوهستان و به حداقل رسیدن مخاطره و آسیب های ناشی از آن شده است. متاسفانه مخاطرههای آب وهوایی و حادثه در مناطق کوهستانی ایران کم نیست. هرچند بنا به رویه موجود، مستندسازی و واکاویی از دلیل رخداد این حوداث به درستی انجام نمیشود، اما بدون شک شرایط جوی یکیاز علل این وقایع بودهاست.
نقش هواشناسی در برنامه های صعود به قلل مرتفع
در کوهنوردی حرفهای و صعودهای برون مرزی (هیمالیانوردی) حساسیت برنامهها با هزینه های مالی زیاد و صرف کردن ماهها وقت برای به ثمر رسیدن یک صعود، گاهی فقط و فقط وابسته به شرایط جوی در یک برهۀ زمانی خاص است. کم نیستند کوهنودانی که فقط به دلیلِ اینکه شرایط جوی برای صعود مناسب نبوده، از اجرای آن بازماندند. در اینجا الزام است با اصطلاح خاصِ پنجره هوایی در رابطه با همین شرایط آشنا شویم. پنجرۀ هوایی؛ به بازۀ زمانی محدودی اطالق میشود، که میتوان انتظار داشت وضعیت جوی برای فعالیتهای خاص، مانند صعود به قلههای مرتفع و انجام فعالیت در طبیعت مناسب باشد.
این اصطالح برای کوهنوردانی که به صعودهای برون مرزی جهت قله های مرتفع میروند کاربردی و بااهمیت است. استقرار در کمپِ نهایی، زمان سپری شده و محدودیتهای صعود، وضعیت جوی نامناسب، همگی سبب میشوند که کوهنودران مترصد زمان محدودِ مناسبِ شرایط جوی برای صعود باشند. دراینصورت، کوهنوردان نیاز به ارتباط برخط با پشتیبانِ جوی دارند. از جمله کاربردِ دانش هواشناسی کوهستان، نحوۀ اجرای برنامه است. آگاهی هایی جوی موثر در نحوۀ اجرای برنامه، از تعیین زمان مناسب حرکت، استراحت، تغذیه، شبمانی، کمپینگ و… است. مجموع آگاهیهایی که از هواشناسی کوهستان به دست میآید، کمک موثری در انجام بهینۀ برنامه، حفظ سالمتی افراد دارد.
آموزش هواشناسی کوهستان
بحث هواشناسی در کوهستان از موضوعات مهم در فدراسیون کوهنوردی ایران می باشد و در این زمینه هرسال کارگاه هواشناسی کوهستان برگزار می شود و موضوعات مربوط به هواشناسی کاربردی کوهستان آموزش داده می شود و جزوه هواشناسی کوهستان نیز در دسترس کوهنوردان قرار می گیرد. مباحث این دوره در زمینه ی شناسایی ابرها ، رعد و برق ، مه ، بادها و … می باشد. این جزوه به همت جمعی از اساتید از جمله سارا آنجفی، جعفر سپهری، محمد علی زاده، نیما فرید مجتهدی، علی رضا قاسم پور، سمانه نگاه، محسن هاشم نژاد، مهری هاشمی دوین تهیه شده است.
آب و هوای قلل ایران
برای بررسی پیش بینی آب و هوای قلل ایران و سایر قلل جهان وبسایت هایی وجود دارد که می توان در پیش بینی آب و هوا جهت اجرای برنامه ی کوهنوردی موثر باشند. باید دقت شود که صرفا دیدن جدول هواشناسی از روی یک مرجع خاص و یک وبسایت و برنامه ربزی براساس آن کار اشتباهی است.
وبسایت های هواشناسی تنها پیش بینی آب و هوا را بر مبنای برخی اطلاعات هواشناسی انجام می دهند و به همین دلیل گاهی در مبحث هواشناسی کوهستان دارای اشکالاتی می باشند
جداول هواشناسی وبسایت mountain forecast
الوند |
سهند |
کرکس |
توچال |
تفتان |
شیرکوه |
سن بران |
دنا |
3428 |
3707 |
3890 |
3964 |
4050 |
4075 |
4150 |
4450 |
2500 |
3000 |
3000 |
3000 |
3500 |
3500 |
3000 |
3500 |
|
2000 |
2000 |
2000 |
2500 |
2500 |
2000 |
2500 |
|
1000 |
1500 |
2000 |
1500 |
راهنمایی : برای مشاهده ی جدول هواشناسی ارتفاع مربوطه بر روی آن کلیک نمایید
جداول هواشناسی وبسایت ir.freemeteo
برای دیدن این وبسایت اینجا را کلیک نمایید