صعود به علم کوه | فتح دومین قله مرتفع ایران | راهنمای کامل مسیرها + فتح دیواره شمالی

صعود به علم کوه

در قلب رشته کوه البرز و در میان منطقه‌ای خیره‌کننده به نام تخت سلیمان، قله علم کوه با ارتفاع ۴۸۴۸ متر به عنوان دومین قله مرتفع ایران پس از دماوند، قد برافراشته است. این قله نه تنها یک هدف بلند برای صعود، بلکه بهشت کوهنوردان فنی و دیواره نوردان است. منطقه اطراف آن با داشتن بیش از ۴۰ قله بالای ۴۰۰۰ متر و دیواره‌های گرانیتی عظیم، به آلپ ایران مشهور است. این مقاله راهنمای جامعی برای شناخت و برنامه‌ریزی یک صعود موفق به این قله افسانه‌ای است.

علم کوه کجاست؟

قله علم کوه در استان مازندران، شهرستان کلاردشت و در محدوده منطقه حفاظت شده البرز مرکزی قرار دارد. نزدیک‌ترین نقطه دسترسی، روستای رودبارک است که از طریق جاده کلاردشت قابل دسترسی می‌باشد.. این مسیر پرترددترین مسیر دسترسی به قله علمکوه می باشد. همچنین قرارگاه رودبارک به دلیل وجود در ابتدای مسیر دسترسی به قلل مرتفع تخت سلیمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رودبارک به عنوان قرارگاه اصلی صعود به قلل منطقه تخت سلیمان، نقطه آغازین اکثر مسیرها محسوب می‌شود. قله علم کوه یکی از قلل مرتفع منطقه تخت سلیمان می باشد.

چرا علم کوه برای کوهنوردان منحصر به فرد است؟

• آلپ ایران: وجود بیش از ۴۷ قله با ارتفاع بیش از ۴۰۰۰ متر و یخچال‌های طبیعی متعدد، منظره‌ای کاملاً شبیه به کوهستان‌های آلپ اروپا خلق کرده است.

• بهشت دیواره نوردان: دیواره شمالی علم کوه با ارتفاع حدود ۴۵۰ متر از جنس گرانیت، یکی از چالش های فنی و محبوب‌ترین دیواره‌های خاورمیانه برای صعودهای فنی است.

• تنوع مسیر: از مسیرهای نسبتاً ساده‌تر تا مسیرهای بسیار فنی، امکان صعود برای سطوح مختلف کوهنوردی (با آمادگی لازم) فراهم است.

ارتفاع علم کوه و قلل اطراف آن

ممکن است برای شما سوال باشد که ارتفاع قله علم کوه چقدر است؟ علم کوه با ارتفاع ۴۸۴۸ متر، مرتفع‌ترین قله در منطقه تخت سلیمان و دومین قله بلند ایران است. پس از آن، قله شاخک با ارتفاع ۴۷۸۰ متر در رده دوم منطقه قرار دارد. کل این منطقه یک مجموعه عظیم از قلل مرتفع است که برای چندین هفته برنامه کوهنوردی می‌توان در آن طراحی کرد. لازم به ذکر است که در منطقه علم کوه حدود 40 قله با ارتفاع بیش از 4000متر قرار دارد.

قله علم کوه روی نقشه

در نقشه زیر قله علم کوه و قلل اطراف آن را می بینید

بهترین زمان برای صعود به علم کوه

بهترین و ایمن‌ترین زمان برای صعود به علم کوه، از نیمه دوم تیرماه تا نیمه دوم مردادماه است. در این بازه:

• هوا نسبتاً پایدارتر است.

• روزها طولانی‌تر هستند.

• برف‌های زمستانی تا حد زیادی آب شده‌اند.

• هشدار: در سایر فصول، خطرات شدیدی از جمله بهمن، طوفان‌های ناگهانی، سقوط سنگ و سرمازدگی به شدت افزایش می‌یابد و صعود تنها به کوهنوردان بسیار مجرب و مجهز توصیه می‌شود.

تجهیزات ضروری برای صعود به علم کوه

تجهیزات مورد نیاز بسته به مسیر انتخابی متفاوت است. اما لیست پایه برای یک صعود تابستانه از مسیرهای معمولی شامل موارد زیر است:

• پوشاک: سیستم لایه‌ای (لایه پایه، لایه عایق، لایه بیرونی گورتکس)، کفش سنگین کوهنوردی، گتر، کلاه آفتابی، دستکش، عینک آفتابی قوی

• تجهیزات فنی: کرامپون، کلنگ یخ، طناب انفرادی، هارنس، کلاه کاسک، کارابین، ابزار حمایت (در صورت صعودهای فنی)

• سایر وسایل: هدلامپ، باتوم کوهنوردی، کوله پشتی مناسب، کیسه خواب، زیرانداز فومی، جیرجیرک، کرم ضدآفتاب، جعبه کمک‌های اولیه

معرفی مسیرهای اصلی صعود به قله علم کوه

از مسیرهای متفاوت و با سختی های مختلف می توان قله علم کوه را صعود کرد. شما می توانید با رفتن به تنگ گلو به دشت هسار چال برسید و از جبهه جنوبی قله علم کوه به قله برسید. در سخت ترین شرایط هم با صعود چندصد متر از دیواره شمالی علم کوه به قله خواهید رسید. البته مسیر ساده تری از دیواره علم کوه وجود دارد.

ولی این مسیرها نیز فنی می باشد و نیاز دارد شما با تکنیک های سنگنوردی آشنایی داشته باشد. به عنوان مثال مسیر صعود از گرده آلمانها فنی می باشد ولی راحت تر از صعود از دیواره علم کوه می باشد

۱. مسیر جنوبی (هسارچال) – ساده‌ترین مسیر

این مسیر متداول‌ترین و نسبتاً ساده‌ترین راه برای رسیدن به قله است.

• مسیر دسترسی: کلاردشت → رودبارک → ونداربن → تنگ گلو (با ماشین‌های آفرود) → دشت حصارچال (۳۸۰۰ متر) با ۲-۳ ساعت پیاده‌روی.

• صعود به قله: از حصارچال، مسیر پاکوب مشخصی از کنار یخچال مرجیکش عبور کرده و پس از ۴-۵ ساعت پیمایش به قله می‌رسد.

• سختی: مناسب برای کوهنوردان با تجربه متوسط.

مواردی که باید در صعود به قله علم کوه از مسیر حصارچال رعایت کرد

اولین مورد این است که حتما پیش برنامه برای آمادگی بیشتر داشته باشید. این آمادگی به شما کمک می کند صعود با کیفیت تری را تجربه کنید. پیش از حضور در منطقه حتما آب و هوای قله علم کوه را چک کنید. بهترین زمان برای صعود از این مسیر ماه های تیر و مرداد می باشد.

با توجه به ارتفاع 3800 متری منطقه هسارچال و در صورت شب مانی ، از غذاهای مناسب و سبک استفاده کنید. در منطقه هسارچال حتما نظافت را رعایت کنید و در صورت استفاده از آب های جاری منطقه ، حتما پیش از مصرف آن را بجوشانید

۲. مسیر سیاه سنگ‌ها – مسیر میانی

این مسیر طولانی‌تر و فنی‌تر از مسیر حصارچال است و از زیباترین مسیرهای منطقه محسوب می‌شود.

برای صعود به قله از سیاه سنگها می بایست مسیر چالشی تری را نسبت به مسیر هسارچال طی کنید. ابتدای مسیر نیز از قرارگاه رودبارک و سپس قرارگاه ونداربن می باشد. ارتفاع قرارگاه ونداربن حدود 2200 می باشد. حال شما باید خود را پناهگاه سرچال برسانید.

برای رسیدن به سرچال می بایست ابتدا به کشتی سنگ که یکی از نشانه های مهم در مسیر است برسید. سپس از پای کنگلک ها به سمت سرچال رفته و در ارتفاع تقریبی 3800 متر پناهگاه زیبا و قدیمی سرچال را خواهید دید. شما می توانید در پناهگاه سرچال استراحت و شب مانی کنید.

چرا که دارای امکانات مناسبی می باشد.پس از سرچال مسیر را از روی یخچال طبیعی ادامه داده تا به دروازه جهنم می رسید. پس از آن به منطقه زیبا و پرخاطره علم چال می رسید که می بایست به سمت چپ بروید. در این محل به سه شن اسکی مواجه خواهید شد که شما باید سومین را برای صعود انتخاب کنید. در صورت اشتباه در این مرحله به مشکل خواهید خورد

• مسیر دسترسی: رودبارک → ونداربن → پناهگاه سرچال (۳۸۰۰ متر) از طریق مسیر کشتی سنگ.

• صعود به قله: از سرچال، عبور از یخچال سرچال → دروازه جهنم → علم چال → گرده چالون → صعود از سنگ‌های سخت → رسیدن به جانپناه سیاه سنگ و اتصال به مسیر اصلی قله.

• سختی: نیازمند تجربه و توانایی بالاتر در عبور از مسیرهای سنگی و یخچالی.

۳. مسیر گرده آلمان‌ها – فنی‌ترین مسیر

 مسیر صعود به گرده آلمانها یک صعود فنی و برای کوهنوردان و سنگنوردان مجرب است.

• مسیر دسترسی: همانند مسیر سرچال تا رسیدن به علم چال.

• صعود به قله: از علم چال، مسیر به سمت راست و به سوی سکوی آرش می‌رود. صعود از دیواره‌ها و گرده‌هایی با سختی حدود ۵.۹ (درجه فرانسوی) شامل عبور از برج ۱۵ متری، دورکابی، سه رکابی (پله غول) و در نهایت تک رکابی.

• سختی: بسیار فنی. نیاز به تسلط کامل بر تکنیک‌های سنگنوردی، کار با طناب و ابزار حمایت دارد.

لینک مرتبط : گرده آلمانها علم کوه، راهنمای کامل صعود به یکی از مشهورترین مسیرهای دیواره 

دیواره شمالی علم کوه؛ آرزوی هر دیواره نورد

دیواره شمالی علم کوه به طول تقریباً ۴۵۰ متر، مشهورترین و چالش‌برانگیزترین بخش این قله است. این دیواره گرانیتی میزبان مسیرهای متعدد و تاریخی زیادی است که معروف‌ترین آن‌ها مسیر فرانسوی‌ها است. صعود این دیواره به چندین روز زمان، تجهیزات کامل دیواره‌نوردی و تیم بسیار مجرب نیاز دارد.

گردنه چالون

در ادامه مسیر به گردنه چالون خواهید رسید. از این محل دست به سنگ خواهید شد و مسیر به سمت قله سیاه سنگ ادامه خواهد یافت. شما می باید در این محل دو سه قسمت دست به سنگ را با دقت طی کنید تا به زیر قله سیاه سنگ برسید. سپس یک تراورس به سمت شاخک ها انجام داده و جانپناه سیاه سنگ را مشاهده خواهید کرد. شما در جنوب قله شاخک قرار دارید ولی آن را صعود نخواهید کرد و قله را دور می زنید. در ادامه مسیر ، به مسیر مشترک با مسیر هسارچال خواهید رسید.

در این مسیر باید به نکاتی توجه کنید. در عبور از مسیرهای سنگی بسیار دقت کنید. در مسیر بازگشت یادتان باشد که سومین شن اسکی را باید فرود آیید. فصل صعود از این مسیر تیر و مرداد می باشد. مسافت صعود بسیار زیاد است.

صعود به قله علم کوه از گرده آلمانها

 

مسیر گرده آلمانها به مراتب سخت تر و فنی تر از مسیرهای سیاه سنگ و هسارچال می باشد. شما می بایست در کار با طناب مهارت کافی داشته و تجربه صعود گرده و سنگنوردی نیز داشته باشید. شروع مسیر همانند مسیر سیاه سنگ ها از رودبارک ، ونداربن ، سرچال و در نهایت علم چال می باشد. در علم چال شما باید به سمت راست رفته و به زیر شانه کوه برسید. نشانه ای که به شما کمک می کند سکوی آرش می باشد.با تراورس از گردنه بین شانه کوه به ابتدای گرده خواهید رسید.

در ابتدا به یک برج 15 متری می رسید که باید از 10 متری ارتفاع آن تراورس کرده و به صورت دست به سنگ فرود آیید. سپس مسیر را ادامه داده تا به یک شکاف بزرگ رسیده و از آن عبور خواهید کرد. در نقطه بعدی به دورکابی می رسید که یکی از کراکس (سخت ترین قسمت مسیر) های این مسیر می رسید. درجه سختی این مسیر زیاد نیست و حدودا 5.9 می باشد ولی باید احتیاط کنید و از سمت راست صعود کنید چون زیر پای شما فضای خالی است. البته که این مسیر دارای کارگاه می باشد.

سه رکابی گرده آلمانها

پس از حدود 30 متر صعود به یک رول خواهید که ابتدای یک مسیر یک طوله تا زیر سه رکابی (پله غول) می باشد. در اینجا و در سمت راست شما منقاری هایی برای صعود وجود دارد. در سمت چپ نیز یک پلکان فلزی ساخته شده از سیم بکسل برای کمک به شما وجود دارد. در ادامه مسیر به تراورس بزرگ خواهید رسید که حدودا 150 متر تا زیر ناحیه قیف یخ می باشد.

که در انتهای آن باید به سمت بالا صعود کنید و پس از 100 متر به قیف یخی برسید. پس از آن به یکی دیگر از کراکس های مسیر به نام تک رکابی گرده آلمانها می رسید. تک رکابی از سمت راست قابل صعود است ولی خودش یک سه جاف است. و پس از آن به سنگ سماور خواهید رسید. دقت کنید که این مسیر را باید با گروه های آماده ، خلوت و با تمارین قبلی انجام دهید.

در علم کوه چه می بینیم؟

منطقه تخت سلیمان یک منطقه وسیع از دره طالقان تا جنگل های عباس آباد و شهسوار را در برگرفته است. این  منطقه پر از قلل 4000 متری می باشد و دیواره گرانیتی علم کوه نیز دارای جلوه خاصی است

یخچال‌های طبیعی علم کوه

این منطقه بسیار سرد بوده و حتی در فصول گرما یخچال های طبیعی آن منبع خوبی برای سیرآب کردن منطقه است. یخچال های طبیعی علم کوه شامل : اسپیلت ، شانه کوه ، چالون ، هفت خوان ، مرجیکش ، خرسان ، تخت سلیمان ، سرچال ، علم چال می باشد. وجود یخچال‌های طبیعی، یکی از ویژگی‌های بارز منطقه علم کوه است که منابع آبی مهمی هستند. معروف‌ترین آن‌ها شامل:

• یخچال اسپیلت

• یخچال شانه کوه

• یخچال چالون

• یخچال مرجیکش

• یخچال سرچال

دیواره علم کوه

دیواره گرانیتی علم کوه بستر بسیار مناسبی برای اجرای فعالیت های دیواره نوردی است. فعالیت بر روی این دیواره از قدیم توسط دیواره نوردان ایرانی و غیر ایرانی انجام شده است و قدیمی ترین مسیر برروی دیواره علم کوه ، مسیر فرانسوی ها در دیواره علم کوه می باشد

لینک‌های پیشنهادی برای مطالعه بیشتر

• لوازم ضروری کوهنوردی

• بهمن چیست؟

• تمرینات بدنسازی برای کوهنوردی

• مسیرهای صعود به قله دماوند

• عوامل موثر در وقوع بهمن

• کرامپون؛ ابزار کلیدی یخ‌نوردی

• تبر یخ (تبریخ) در کوهنوردی زمستانی

سوالات متداول (FAQ)

آیا برای صعود به علم کوه نیاز به راهنما داریم؟
برای مسیرهای معمولی مانند حصارچال، اگر تجربه کوهنوردی در ارتفاعات بالا را دارید، می‌توانید با مطالعه کافی و برنامه‌ریزی دقیق کنید. اما برای مسیرهای فنی مانند گرده آلمان‌ها یا دیواره شمالی، استفاده از راهنماهای محلی اکیداً توصیه می‌شود.

تفاوت اصلی مسیر سیاه سنگ با گرده آلمانها در چیست؟
مسیر سیاه سنگ یک مسیر کوهنوردی با قسمت های سنگی و یخچالی است، در حالی که مسیر گرده آلمان‌ها یک مسیر سنگنوردی واقعی است که نیاز به صعود فنی با طناب و ابزار دارد.

هزینه اجاره تجهیزات در منطقه حدوداً چقدر است؟
هزینه اجاره تجهیزاتی مانند کرامپون و کلنگ یا تبر یخنوردی، اما معمولاً برای یک دوره چندروزه مبلغی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان را باید در نظر بگیرید. قیمت‌ها در قرارگاه رودبارک مشخص است.

آیا در پناهگاه سرچال امکاناتی وجود دارد؟
پناهگاه سرچال یک پناهگاه نسبتاً مجهز با امکانات اولیه مانند سرویس خواب، آب آشامیدنی است. اما حتماً وسایل ضروری خود را به همراه داشته باشید.

---

جمع‌بندی: صعود به علم کوه یک تجربه فراموش‌نشدنی برای هر کوهنورد ایرانی است. با انتخاب مسیر مناسب با سطح مهارت خود، برنامه‌ریزی دقیق و احترام به طبیعت خشن اما زیبای آن، می‌توانید فتح این قله باشکوه را به خاطره‌ای تبدیل کنید که همیشه با شما خواهد ماند.