رشته کوه زاگرس: کاملترین راهنمای جغرافیا، تاریخ و طبیعت (۰ تا ۱۰۰) | ایران پیکسل

مقدمه: رشته کوه زاگرس روی نقشه ایران

رشته کوه زاگرس یکی از مهم‌ترین سیستم‌های کوهستانی ایران و خاورمیانه است که از شمال غربی تا جنوب شرقی ایران امتداد دارد. این رشته‌کوه عظیم، بیش از ۱,۶۰۰ کیلومتر طول دارد و بخشی از کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا محسوب می‌شود. رشته کوه زاگرس در نقشه ایران به شکل یک نوار پهن و مرتفع دیده می‌شود که استان‌های کردستان، کرمانشاه، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و خوزستان را در بر می‌گیرد.

اگر قرار باشد به یکی از بکرترین و گسترده ترین رشته کوه‌های فلات ایران اشاره کنیم یقیناً رشته کوه زاگرس لایق این نام می باشد. رشته کوه زاگرس بسیار زیبا بزرگترین و طولانی ترین رشته کوه هایی می باشد که از غرب تا جنوب غرب ایران امتداد دارد. از چندین استان قابل دسترسی می‌باشد. رشته کوهی سرشار ازگونه های گیاهی و جانوری متفاوت، زاگرس در دل خود فرهنگ ها و گویش های متفاوت مردمی نهفته دارد. رشته کوه البرز و زاگرس روی نقشه سرشار از نقاط بکر و قلل مرتفع می باشد. رشته کوه زاگرس یکی از مهمترین رشته کوه های ایران است که در نقشه ایران به وضوح دیده می شود.

رشته کوه زاگرس با طبیعت بکر و قلل مرتفع و سرد خود بستر فوق العاده ای برای ورزش کوهنوردی، کوهنوردی با اسکی، سنگنوردی و دیواره نوردی، یخنوردی، دوی کوهستان و … است. ولی باید به این نکته توجه نمود که اقلیم خشن زاگرس بستن خطراتی چون سقوط بهمن کوهستان، انواع سرمازدگی و یخ زدگی، ادم مغزی و ریوی و پدیده های مختلف هواشناسی کوهستان می باشد که باید با احتیاط در این منطقه گام نهاد و آشنا با تکنیک های بقا در کوهستان بود تا از آسیب دیدگی در سرما در امان باشیم.

نکته جالب این است که رشته کوه زاگرس تعدادی از مرتفع ترین شهرهای ایران را در خود جای داده است. و طبیعت بکر و زیبای آن بستر مناسبی برای طبیعتگردی می باشد.

رشته کوه زاگرس چگونه به وجود آمد؟ (زمین‌شناسی زاگرس)

رشته کوه زاگرس نتیجه چین‌خوردگی صفحات تکتونیکی اوراسیا و عربستان است. این پدیده زمین شناسی یکی از ویژگی های شاخص رشته کوه زاگرس است. به دلیل فعالیت های تکنونیکی، زاگرس یکی از مناطق لرزه خیز ایران است و خطراتی مثل بهمن کوهستان یا سقوط می تواند کوهنوردان را تهدید کند. حدود ۶۵ میلیون سال پیش، برخورد این دو صفحه باعث شد تا لایه‌های رسوبی در هم فشرده شوند و ارتفاعات زاگرس شکل بگیرد. این فرآیند هنوز هم ادامه دارد و به همین دلیل، رشته‌کوه‌های زاگرس جزو کوه‌های جوان محسوب می‌شوند.

ویژگی‌های زمین‌شناسی زاگرس:

• سنگ‌های آهکی و رسوبی (به دلیل وجود دریاهای قدیمی)

• گسل‌های فعال (مانند گسل اصلی زاگرس)

• چین‌خوردگی‌های موازی (دلیل شکل‌گیری دره‌های عمیق)

عکس صعود زمستانه قله هزار کرمان توسط حافظ صبوری

تفاوت رشته کوه البرز و زاگرس چیست؟

هردو رشته کوه جزو کشور پهناور ایران می باشند ولی موقعیت قرارگیری آنها متفاوت می باشد. و شاید بتوان پرسید که رشته کوه البرز و زاگرس در کجا قرار دارد؟ رشته کوه البرز در شمال ایران و از غرب به شرق می باشد. در صورتی که زاگرس مرتفع از شمال غرب تا جنوب ایران گسترده است. تفاوت دیگر در قلل مرتفع البرز و زاگرس می باشد اما در هر دو رسته کوه قلل چهار هزارمتری موجود است. برای کسب اطلاعات جامع تر در این زمینه، مطالعه مقاله ” تفاوت رشته کوه البرز و زاگرس: دو غول ژئوپلیتیک ایران ” را پیشنهاد می کنیم

در حالی که رشته کوه زاگرس در غرب و جنوب ایران کشیده شده، رشته کوه البرز در شمال کشور قرار دارد. کوه البرز کجا قرار دارد؟ این رشته‌کوه از آذربایجان تا خراسان امتداد دارد و دماوند، بلندترین قله ایران (۵,۶۱۰ متر)، در آن واقع شده است. تفاوت رشته کوه البرز و زاگرس نه تنها در ارتفاعات بلکه در ساختار زمین شناسی و پوشش گیاهی نیز دیده می شود.

در کنار رشته کوه زاگرس، رشته کوه البرز نیز یکی از مهم ترین رشته کوه های ایران است که قله دماوند در آن قراردارد. برای آشنایی بیشتر می توانید درباره ی مسیرهای صعود به قله دماوند مطالعه نمایید.

مقایسه زاگرس و البرز:

رشته کوه زاگرس کجاست

رشته کوه زاگرس کجاست؟ این رشته کوه عظیم از شمال غرب ایران  آغاز شده و تا جنوب شرق کشور امتداد می یابد. رشته کوه زاگرس از کناره‌های دریاچه اوان در جنوب شرقی ترکیه آغاز شده و با گذر از استان های همدان،لرستان، آذربایجان غربی، ایلام، مرکزی، اصفهان، کردستان، چهارمحال بختیاری، فارس و خوزستان ادامه پیدا می‌کند.

دامنه‌های این رشته کوه گسترده تا شمال کشور عراق ادامه دارد. این رشته کوه از چندین منطقه کوهستانی که خود رشته کوه های کوچکتری می باشند، تشکیل شده است. از جمله این کوهستان ها می توان  به سبلان، سهند، اشترانکوه، زردکوه بختیاری و دنا اشاره نمود که آنها از قلل متعددی تشکیل شده‌اند. هر یک به تنهایی مسیرهای گوناگون و در سطوح مختلف کوهنوردی شامل کوهپیمایی، سنگنوردی،  یخنوردی و غیره می باشند.

بلندترین قله رشته کوه زاگرس

قله قاش مستان  که قله ایست با ارتفاع ۴۴۰۹ متر از سطح دریا در استان کهگیلویه و بویراحمد می باشد. از بلندترین قلل این منطقه می‌توان به قلل زردکوه بختیاری، اشترانکوه، قالی کوه و کینو نام برد که بلندترین قله آن  قله دنا یا همان قاش مستان می باشد که در سال طول سال همیشه پر از برف می باشد. به عنوان دو قله مهم رشته کوه زاگرس می توان به قله دنا و قله زردکوه اشاره نمود.

دومین قله مرتفع ای رشته کوه، زردکوه بختیاری نام دارد که بلندترین قله استان چهارمحال و بختیاری اشاره نمود زردکوه بختیاری سرچشمه رود کارون می باشد و ارتفاع آن ۴۲۲۱ متر از سطح دریا می‌باشد. این کوهستان نیز سرتاسر سال سرشار از برف بوده و سرچشمه رودهای معروفی چون کارون، دز و زاینده رود می باشد.

تصویری از دره ی کول خدنگ در ابتدای مسیر صعود به قله زردکوه بختیاری. عکس از حافظ صبوری

تقسیم‌بندی رشته کوه زاگرس: شمالی، مرکزی و جنوبی

رشته کوه زاگرس به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:

۱. رشته کوه زاگرس شمالی

• از آذربایجان غربی تا کرمانشاه

• کوه‌های مرتفع با جنگل‌های بلوط

• قله‌های مهم: شاهو (۳,۳۵۰ متر)

۲. زاگرس مرکزی

• از لرستان تا چهارمحال و بختیاری

• بلندترین قله زاگرس (زردکوه با ۴,۲۲۱ متر) در این بخش قرار دارد.

• دارای دره‌های عمیق و رودخانه‌های پرآب مانند کارون

۳. رشته کوه زاگرس جنوبی

• از فارس تا خوزستان

• ارتفاع کوه‌ها کمتر می‌شود (کمتر از ۳,۰۰۰ متر)

• اقلیم گرم‌تر و خشک‌تر

بلندترین قله‌های رشته کوه زاگرس

زاگرس مرتفع میزبان چندین قله بلند است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. زردکوه (۴,۲۲۱ متر) – مرتفع‌ترین قله زاگرس

2. دنا (۴,۴۰۹ متر) – بلندترین نقطه در زاگرس مرکزی

3. اشترانکوه (۴,۰۵۰ متر) – معروف به “آلپ ایران”

کوهنوردی در رشته کوه زاگرس

قله های رشته کوه زاگرس مانند دنا، زردکوه بختیاری و اشترانکوه از مقاصد مهم کوهنوردی در ایران هستند. کوه‌های ایران، به‌ویژه رشته‌کوه‌های زاگرس، مقصدی عالی برای کوهنوردان هستند. اگر قصد برنامه ریزی دارید، مقاله مقاصد کوهنوردی در نوروز می تواند راهنمای خوبی باشد. برای صعود ایمن در ارتفاعات، استفاده از تجهیزات فنی مانند باتوم کوهنوردی، کرامپون، دستکش کوهنوردی ضروری است.

برخی از مسیرهای معروف:

• صعود به زردکوه (چالش برانگیز و فنی)

• دره‌نوردی در تنگه‌های لرستان

• پیاده‌روی در دنا (طولانی‌ترین یخچال طبیعی ایران)

نقشه رشته کوه زاگرس در ایران

برای دیدن رشته کوه زاگرس در نقشه، می‌توانید از منابعی مانند:

• نقشه‌های توپوگرافی سازمان جغرافیایی ایران

• Google Earth (برای مشاهده چین‌خوردگی‌های زاگرس)

• نرم‌افزارهای کوهنوردی مانند Gaia GPS

منطقه دنا

منطقه دنا بخشی از سلسله جبال زاگرس از ناحیه شمال غربی به جنوب شرقی امتداد پیدا کرده است. این رشته کوه ۷۰ کیلومتری حدوداً دارای چهل قله بالای ۴۰۰۰ متر است. این رشته‌کوه طویل از استان‌های اصفهان، کهکیلویه و بویراحمد و فارس گذر کرده است.

این رشته کوه شامل سه قپه می باشد دنا قپه های شمالی، مرکزی و قپه های جنوبی، این تقسیم بندی ها با گردنه های مرتفع از همدیگر جدا شده اند.

در زیر تعدادی از قلل و مناطق این رشته‌کوه نام برده شده است، که هر یک دارای مسیرهای متفاوت می باشد که در فصل مناسب باید با در نظر گرفتن آب و هوای مناسب و شرایط صعود و همچنین دسترسی به منطقه می‌توان اقدام به صعود نمود.

ارتفاعات مورگل، تل گردل، اهرام لوکور، حوض دال، سیچانی، گردنه بیژن، نوول، پازن پیر، برج، قلم، برف کرمو، کل خر،حراغربی، ماش، هرم، سه قپه، قاش مستان، بن رو، کبیری، کل قد، رنج، بل، رکرسمی،

دسترسی این قلل از روستاهای خفر پاتاوه فاکو مر کاکان و سی سخت می‌باشد. در زیر نقشه و کروکی منطقه را خواهیم دید.

منطقه اشترانکوه

رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان قرار دارد و از شمال غربی تا جنوب شرقی امتداد یافته است. این خط الراس در فاصله تقریبی ۱۸ کیلومتری جنوب غربی شهرستان ازنا تا منطقه چغاگرگ در جنوب خط الراس  امتداد می‌یابد.

قلل مهم و مشهور اشترانکوه از شمال به جنوب به ترتیب  کولورید،پل پازن پیر، گل گل، گل گهر، کول لایو سنبران، میرزایی، قیال سون، مهرجمال، پیاره، ازنودر، کوله جنون است.

در منتهی الیه هر یک از این قلل برفچال یا یخچال بزرگ قرار دارد . سراسر جناح های شرقی و اشترانکوه در محاصره دیواره‌ها و بندهای سنگی بزرگ می باشد.

از مهمترین و زیباترین مناطق این رشته کوه می توان به یخچال بزرگ چال کبود در حد فاصل دو قله گل گل وچال کبود، و همچنین دریاچه‌های گهر بزرگ و کوچک در جناح غربی قله اشاره کرد.

صعود به قلل مرتفع اشترانکوه مستلزم تسلط به مهارت های کوهنوردی و آشنایی با فنون سنگنوردی می باشد.صعود به این قلل را هیچگاه نباید امری آسان تلقی نمود.

دسترسی به این رشته کوه از راه شهرستان‌های ازنا و درود و همچنین روستاهای تیان و بیدستانه می باشد.

منطقه زردکوه بختیاری

رشته کوه زردکوه یا به عبارتی زرده در حد فاصل دو رودخانه بزرگ کوهرنگ و بازفت در استان چهارمحال  بختیاری می باشد.

این قله بلندترین نقطه این استان نیز می باشد. جهت این رشته کوه همراستا با رشته کوه زاگرس از شمال غربی به جنوب شرقی می‌باشد از مناطق مسکونی نزدیک به زردکوه بختیاری می‌توان به چلگرد و اردل و همچنین آبادی‌های ییلاقی بازفت اشاره کرد. نزدیکترین شهرستان به این منطقه شهرستان شهرکرد می باشد. نام دیگر قله زردکوه بختیاری، کلونچین و ارتفاع آن ۴۲۲۱ متر از سطح آب‌های آزاد می باشد.

از مهمترین نقاط این کوهستان می توان به دریاچه کوهرنگ یخچال های ایلوک پورسونان و خرسان همچنین دریاچه نازی و جنگل‌های تک درخت بازفت اشاره کرد.

از دیگر مناطق مهم رشته کوه زردکوه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

قلل کینو، هفت تنان، دیواره هفت تنان، ایلوک و یخچال ایلوک، قلل لاسوزو، آب سفید، چال بهار رو سرداران، گردنه بازفت، دیواره شاه شهیدان، قله شاه شهیدان، چال میشان، یخچال پورسونان، جانپناه چال میشان، قله کلونچین، دیواره دوزرده، خرسان و جان پناه خرسان، قلل چری اشاره کرد.

دسترسی به قلل منطقه زردکوه دارای دشواری ها و شرایط خاص می باشد که دلیل آن دوری و بکر بودن این منطقه است.