بهترین کرامپون برای کوهنوردی و یخ نوردی کدام است؟

یکی از مهمترین اجزاء  و ابزارهای تخصصی پیمایش در برف و یخنوردی کرامپون می باشد. کرامپون ابزاری نیش دار از جنس فولاد است که به زیر کفش بسته شده و برای صعود و برقراری پا روی یخ مورد استفاده قرار میگیرد. کرامپونها از مواد عالی steel NiCrMo ساخته می شود.

این مواد در جریان تولید بررسی و آزمایش می شوند تا از کیفیت آنها اطمینان حاصل شود. این نوع فوالد دارای قابلیت کششی عمیق بوده و ترکیباتش از درجه خلوص بالایی برخوردار است و با نهایت دقت در جریان تولید قرار میگیرد. امروزه کرامپونها باید به تایید کمیته اتحادیه اروپا (CE ) برسند. این کمیته تولید کنندگان تجهیزات یخنوردی را ملزم به رعایت معیارهای اتحادیه جهانی کوهنوردی (UIAA) می نماید.

کرامپون چیست و چرا اهمیت دارد؟

کرامپون وسیله‌ای فلزی با تیغه‌های تیز است که برای کوهنوردی زمستانی، یخنوردی و پیمایش در مسیرهای برفی و یخی به کف کفش متصل می‌شود. شما می توانید در مقاله راهنمای جامع یخنوردی: تاریخچه، تجهیزات، تکنیک‌ها و برترین مقاصد در مورد یخنوردی اطلاعات جامعی کسب نمایید.

کاربردهای کرامپون:

جلوگیری از لغزش و سقوط روی سطوح یخی

بهبود چسبندگی در صعودهای فنی و آلپاین

افزایش ایمنی در عبور از یخچال‌های طبیعی

 

انواع کرامپون

کرامپون های صعود (صوعود های یخچالی – صعود های آبشار یخی – صعود های ترکیبی – کرامپون های چند منظوره). کرامپون های راهپیمایی فاقد دو نیش جلو هستند و تمامی تیغه های آن رو به سمت زمین است کرامپون های صعود بنا به کاربری زاویه و تعداد نیش های جلوی آن متفاوت است. این کرانپون ها می توانند یک تکه و یا از دو قسمت متحرک (برای صرفه جویی در حمل و نقل) تشکیل شوند.

البته کرامپون هوایی با چهار نیش و زاویه نیش های بسته تر برای آبشار یخی مناسب ترند. امروزه بسیاری از یخنوردان برای صعود های ترکیبی و آبشارهای یخی ترجیح می دهند از کرامپون های تک نبش استفاده کنند. کرامپون از هر نوعی که باشد باید به گونه ای اندازه شود کوه وقتی کفش را بر روی آن قرار موی دهیم بدون بستن فیکس یا کفش کاملا به کفش بچسبد و از کفش جدا نشود.

 

مقایسه انواع کرامپون بر اساس کاربرد

 

جدول زیر مقایسه‌ای بین انواع کرامپون بر اساس نوع فعالیت و ویژگی‌های کلیدی ارائه می‌دهد:

جنس	سیستم اتصال	مناسب برای	تعداد تیغه ها	نوع کرامپون
فولاد / آلومینیوم	بند دار	کوهنوردی کلاسیک و عبور از یخچال ها	10 تا 12	پیاده روی روی یخ و برف
فولاد مقاوم	نیمه اتوماتیک / اتوماتیک	صعودهای آلپاین و ترکیبی	12 تا 14	کوهنوردی فنی
فولاد سبک و مقاوم	اتوماتیک	یخنوردی، مسیرهای عمودی یخی	12 تا 14 (تک تیغه یا دو تیغه)	یخنوردی حرفه ای

نکته: کرامپون‌های فولادی برای مسیرهای دشوار و صعودهای فنی مناسب‌ترند، در حالی که مدل‌های آلومینیومی سبک‌تر و مناسب پیمایش طولانی هستند.

 

بهترین برندهای کرامپون و مدل‌های پیشنهادی

 

در ادامه، مدل‌های برتر از برندهای معتبر را معرفی می‌کنیم:

سیستم اتصال	مناسب برای	مدل	برند
اتوماتیک	یخنوردی حرفه ای	Dart	Petzl
نیمه اتوماتیک	کوهنوردی فنی	G12	Grivel
اتوماتیک	مسیرهای ترکیبی	Stinger	Black Diamond
بند دار	پیمایش روی برف	XLC Nanotech	CAMP

نکته: مدل‌های اتوماتیک فقط با کفش‌های مخصوص شیار‌دار سازگارند، پس قبل از خرید، کفش خود را بررسی کنید.

 

آشنایی با انواع کرامپون ها

موضوع کرامپون بحثی همیشگی است. شما با هر کرامپونی می توانید بخوبی صعود از یخ را بیاموزید درست همانطوریکه قادر هستید با هر کفشی سنگنوردی مناسب امروزی، یک مسیر 5/14 را صعود کنید. هر کرامپون یخی را باید بتوانید با اطمینان روی کفش خود فیکس کنید و آن را در شرایطی که انگشتانتان سرد است، راحت باز و بسته کنید.

کرامپون های دو قطعه ای (با یک اهرم پاشنه و ضامن جلو) در آمریکای شمالی از سایر انواع مشهورتر است. در حالیکه اروپائی ها معموال تسمه ای به ضامن جلوئی برای حفظ و نگهداری کرامپون روی کفش اضافه میکنند. (جنس تسمه فرقی ندارد چه باشد). در گذشته بسیاری از افراد از کرامپونهای سخت برای یخنوردی استفاده می کردند، گرچه امروزه نیز همچنان این نوع از کرامپونها در بازار بفروش می رسد اما بیشتر یخنوردان از کرامپونهای دو تکه ای استفاده می کنند.

 

۱. انواع کرامپون بر اساس نوع اتصال

۱.۱. کرامپون بنددار (Strap-On)
ویژگی‌ها:
دارای تسمه‌های نایلونی برای اتصال به کفش
مناسب برای انواع کفش‌های کوهنوردی و حتی برخی کفش‌های trekking
انعطاف‌پذیر و قابل تنظیم برای سایزهای مختلف

مزایا:
نیازی به کفش مخصوص کرامپون ندارد
اتصال آسان و تنظیم سریع

معایب:
استحکام کمتری نسبت به مدل‌های نیمه‌اتوماتیک و اتوماتیک دارد
بستن و باز کردن آن کمی زمان‌بر است

➤ مناسب برای: کوهنوردی کلاسیک، پیمایش یخچال‌ها و صعودهای غیر‌فنی

۱.۲. کرامپون نیمه‌اتوماتیک (Semi-Automatic)
ویژگی‌ها:
دارای تسمه در قسمت جلو و یک قفل (Heel Bail) در قسمت عقب
نیاز به کفشی با شکاف مخصوص در پاشنه دارد

مزایا:
اتصال سریع‌تر و محکم‌تر نسبت به مدل بنددار
پایداری بیشتر روی سطوح شیبدار

معایب:
نیاز به کفش سازگار با کرامپون نیمه‌اتوماتیک دارد
در مقایسه با مدل‌های تمام‌اتوماتیک، کمی انعطاف‌پذیری کمتری دارد

➤ مناسب برای: کوهنوردی فنی، اسکی کوهستان و پیمایش‌های طولانی روی یخچال‌ها

۱.۳. کرامپون اتوماتیک (Step-In / Automatic)
ویژگی‌ها:
دارای سیستم قفل در جلو و عقب برای اتصال سریع
نیاز به کفش مخصوص با شکاف در قسمت پنجه و پاشنه دارد

مزایا:
استحکام و پایداری بسیار بالا
بهترین عملکرد روی یخ‌های عمودی و مسیرهای فنی

معایب:
فقط با کفش‌های مخصوص کرامپون اتوماتیک سازگار است
انعطاف‌پذیری کمتری دارد و برای پیمایش‌های عمومی مناسب نیست

➤ مناسب برای: یخ‌نوردی، صعودهای بسیار فنی و مسیرهای پرشیب یخی

۲. انواع کرامپون بر اساس کاربرد و طراحی تیغه‌ها

۲.۱. کرامپون کوهنوردی کلاسیک
دارای ۱۰ تا ۱۲ تیغه با طراحی استاندارد
مناسب برای مسیرهای یخی و برفی بدون شیب‌های تند
تیغه‌های جلویی معمولاً افقی هستند

۲.۲. کرامپون فنی و یخ‌نوردی
دارای ۱۲ تا 14 تیغه با طراحی تهاجمی
تیغه‌های جلویی عمودی و تیز برای فرورفتن در یخ
برخی مدل‌ها قابلیت تبدیل به مونوپوینت (یک تیغه جلویی) را دارند

۲.۳. کرامپون اسکی کوهستان و سبک‌وزن
ساخته‌شده از آلومینیوم (سبک ولی کمتر مقاوم)
مناسب برای اسکی‌بازان و پیمایش‌های سریع روی برف
برای مسیرهای فنی و یخ‌نوردی توصیه نمی‌شود

انواع کرامپون از نظر کاربری

دو نوع عمده و اصلی کرامپون وجود دارد، آنهایی که دو نیش افقی دارند و گروهی که دارای دو دندانه نیش و دو دندانه پیش هستند. کرامپونهایی که برای مسیر های فنی تر طراحی می شوند دو دندانه پیش نیز دارند. در این کرامپونها پس از فرو رفتن نیشها در یخ و با خواباندن پاشنه، پیشها نیز درگیر می شوند.

اما آن دسته از کرامپون هائی که برای کوهنوردی طراحی شده اند نیش های کم فشار تری داشته و احتمالا تعداد نیش های آن نیز در مجموع کمتر است. اگر به دنبا کرامپونی همه کاره هستید، مدلی را انتخاب کنید که دو نیش افقی و دو دندانه پیش داشته باشند. کرامپونهای دارای نیش افقی به مراتب بهتر از کرامپونهای با نیش عمودی (کرامپونهای راهپیمایی) در مسیرهای کامال یخی کار میکنند. کرامپون های با نیش های عمودی اغلب بیشتر از نوع افقی مستعد بیرون آمدن هستند و به محض آنکه شما پاشنه پا را بلند کنید کرامپونهای عمودی روی یخ سر می خورند.

جمله ای که گفته می شود درحین یخ نوردی “پاشنه را پائین نگه دار” از همین موضوع گرفته شده است. کرامپون با نیش های دو گانه چه افقی و چه عمودی برای یخنوردی بهتر از کرامپون با نیش تک است، خصوصا برای تازه کارها!. اطمینان حاصل کنید که دندانه های پیش روی هر نوع کرامپون به اندازه کافی جلو آمده باشند تا نیش ها محکم بوده و تعادل برقرار کنند.

اگر اینطور نباشد ضریب ایمنی کرامپون کمتر می شود. همچنین نحوه عملکرد سایر نیشهای طراحی شده بر روی کرامپون خود را کنترل کنید. تحول و تکامل در طراحی کرامپونها نسبتا سریع می باشد. دوباره خاطر نشان می کنیم تا جائیکه می توانید نمونه ها را امتحان کنید تا آنچه مناسب شماست را بیابید.

کرامپونهای دارای نیش تک

نیش های منفرد و تک بخوبی در یخ نسبتا نرم نفود می کند و بنظر می رسد که در این شرایط بهتر عمل می کند. این نوع از یخ های نرم تر اغلب در یخچالهای ایران و مناطقی که آب و هوای نسبتا گرم دارد شکل میگیرد. می توان همچنین مسیرهای ترکیبی سخت تر و مسیرهای رقابتی را با کرامپون تک نیش صعود کرد. شکافهای گرانیتی بیشتر به شکل عمودی شکل می گیرند و نیش تک در این نوع شکاف بهتر عمل می کند.

در مسیر های رقابتی نیز کرامپونهای با نیش منفرد عملکرد بهتری دارند. طبق معمول تعدادی کرامپون را امتحان کرده واز مربیانتان هم بخواهید تا در مورد کرامپون مورد نظرشان به شما پاسخ دهند. هنگام خرید کرامپون، کفش خود را بهمراه داشته باشید تا مطمئن شوید کرامپون مورد نظرتان با کفش شما جور می باشد. تعجب آور اینکه انجام این کار در میان خریداران کرامپون جا نیفتاده است.

ممکن است شما بتوانید با زور و فشار ضامن کرامپون را به کفش ببندید تا در گذر از شیارها آن را فیکس نگه دارد اما بدانید وارد آوردن فشار در حد کم آن قابل قبول است و اگر واقعاً مجبور به فشار زیاد بروی ضامن شویید مطمئن باشید تجربه بدی در این زمینه بدست خواهید آورد. با این کار تمام یخ و برف را از شیار خارج می کنید. کرامپونتان را با دقت تنظیم کنید. در طی برنامه ها کمتر کرامپونی را می بینید که به خوبی تنظیم و جاافتاده باشد.

 

 نکات مهم در انتخاب کرامپون مناسب

انتخاب نوع اتصال: اگر کفش شما سیستم خاصی ندارد، کرامپون بنددار بهترین گزینه است.

نوع فعالیت: برای کوهنوردی عمومی کرامپون ۱۰-۱۲ تیغه، و برای یخ‌نوردی مدل‌های تخصصی بهتر است.

جنس و وزن: کرامپون‌های فولادی مقاوم‌تر ولی سنگین‌تر، و مدل‌های آلومینیومی سبک‌تر ولی کم‌دوام‌تر هستند.
اگر قصد خرید کرامپون دارید، حتماً به نوع کفش، شرایط مسیر و سطح مهارت خودتان توجه کنید.

نصب کرامپون

تسمه ضامن نیمه جلویی و عقبی کفش را به هم متصل می کند. این قسمت با اتصا اهرم پاشنه میزان کشش روی کرامپون را تنظیم می کند. اگر میزان کشش بین ضامن پاشنه و ضامن جلویی کافی نباشند کرامپون با زمین خوردن یا ضربه خوردن شما ممکن است بچرخد. بیشتر کرامپونها دو دندانه دارند که در نیمه عقبی کرامپون تعبیه شده است تا از چرخش پاشنه جلوگیری کند.

وقتی شما اهرم پاشنه را بالا می کشید تا کرامپون را سفت کنید این دو دندانه باید دور پاشنه بچرخند و محکم فیکس شوند، اگر شل باشند تمام بخشهای کرامپون چرخش خیلی زیادی خواهند داشت. همیشه سعی کنید اول قد کرامپون را با تسمه ضامن تنظیم کنید و سپس ضامن پاشنه را، تا به این وسیله کرامپون کامالا به کفش بچسبد.

کشش زیاد باعث میشود که ضامن محکم به جلوی کفش فیکس شود. سوار شدن محکم کرامپون بر روی کفش باعث می شود ضربه زدن به یخ مؤثرتر انجام گردد و کرامپون نیز سر جایش محکم بماند.

کرامپون های ترکیبی (Crampons Mixed)

کرامپونهای مختص کارهای ترکیبی باید بسیار سبک بوده و یک زائده اصلی پاشنه داشته باشند. زائده پاشنه در واقع برای راهپیمائی و پرسه زدن بر روی سطوح یخی بلا استفاده است. اما وجود زائده پاشنه سخت و محکم برای صعود های دشوارتر ترکیبی ضروری می باشد. برخی شرکت ها کرامپون های کوچک ترکیبی با نیش های کوتاهتر جانبی می سازند.

در انتخاب هر نوع کرامپون درنظر داشته باشید که نیشهای جلو و کنارههایش تیز باشد. هیچ چیز بیشتر از نیش کند در کرامپون عملکرد شما را کاهش نمی دهد. گرچه هنوز هم بیشتر صعود کنندگان از این مهم غافلند و حتی نیمی از تیزی نیشهای کرامپون را هم در نظر ندارند.

جدول کاربرد انواع کرامپون ها

همانطور که دیدیم هر کرامپون با توجه به ویژگی خاص خودش برای یک فعالیت به خصوص و در شرایط خاصی استفاده می شود. در عکس زیر به صورت خلاصه این کاربری ها قابل مشاهده است.

 

کیف حمل

همان گونه از نامش بر می آید برای حمل کرامپون و محافظت سایر ابزار از نیش های کرامپون است.

محافظ کرامپون محافظ تبر

این محافظ های پالستیکی بر روی نیش های کرامپون یا قسمت های تیز تبر یخ قرار می گیرد و از صدمه رساندن به دیگر ابزار جلو گیری می کند.

ضد برف snow Anti

از این وسیله پلاستیکی برای جلوگیری از چسبیدن برف به زیر کرامپون استفاده می کنند.

 

برندهای تولید کننده کرامپون

 

آموزش تیز کردن تیغه‌های کرامپون به روش صحیح

با گذشت زمان و استفاده از کرامپون روی سطوح یخی، برفی و سنگی، تیغه‌های آن کند می‌شوند. تیز کردن کرامپون باعث بهبود گیرایی، کاهش لغزش و افزایش ایمنی در صعودهای فنی می‌شود. در ادامه روش گام‌به‌گام تیز کردن تیغه‌های کرامپون را توضیح می‌دهم.

۱. ابزارهای موردنیاز

سوهان فلزی (Flat File) – برای تراشیدن لبه‌های کند

گیره یا فیکس‌کننده – برای ثابت نگه‌داشتن کرامپون هنگام سوهان‌کاری

دستکش محافظ – برای جلوگیری از بریدگی دست

عینک ایمنی (اختیاری) – برای محافظت از چشم‌ها در برابر براده‌های فلزی

۲. مراحل تیز کردن تیغه‌های کرامپون

۱. آماده‌سازی کرامپون
کرامپون را تمیز کنید تا گل‌و‌لای و زنگ‌زدگی روی تیغه‌ها مشخص باشد.

اگر کرامپون قابل جدا شدن است، آن را از کفش جدا کرده و روی سطح صاف قرار دهید.

با استفاده از گیره، کرامپون را محکم کنید تا هنگام سوهان‌کاری حرکت نکند.

۲. سوهان‌کاری تیغه‌های جلویی
زاویه سوهان‌کاری: سوهان را با زاویه حدود ۳۰ تا ۴۵ درجه نسبت به تیغه بگیرید.

حرکت سوهان: از پایین به بالا (در یک جهت) سوهان بکشید، نه رفت‌وبرگشتی.

تمرکز روی لبه‌ها: فقط لبه‌های برش اصلی را تیز کنید، نه کل تیغه را نازک کنید.

تعداد حرکات: معمولاً ۱۰ تا ۱۵ بار سوهان‌کاری برای هر تیغه کافی است.

 

۳. سوهان‌کاری تیغه‌های کناری و میانی
کرامپون‌های فنی دارای تیغه‌های کناری هستند که برای حفظ تعادل روی برف و یخ عمل می‌کنند.

همین روش را برای این تیغه‌ها نیز استفاده کنید، ولی زیاد تیز نکنید، زیرا ممکن است استحکام خود را از دست بدهند.

تیغه‌های میانی معمولاً نیاز به سوهان‌کاری ندارند، مگر اینکه خیلی کند شده باشند.

 

۴. بررسی نهایی و تست کرامپون
تست گیرایی: بعد از تیز کردن، با دست روی لبه‌های تیغه بکشید تا میزان تیزی را بررسی کنید.

بررسی تقارن: مطمئن شوید که تیغه‌های دو طرف کرامپون به یک اندازه سوهان‌کاری شده باشند.

نصب مجدد کرامپون: اگر کرامپون جدا شده بود، دوباره روی کفش نصب کنید و از محکم بودن آن مطمئن شوید.

 

۳. نکات مهم در تیز کردن کرامپون

بیش از حد تیز نکنید! تیغه‌های بیش از حد نازک، شکننده‌تر شده و سریع‌تر فرسوده می‌شوند.

از فرز یا سنگ فرز استفاده نکنید! این ابزارها حرارت زیادی ایجاد می‌کنند و ممکن است باعث تغییر خواص فلزی تیغه‌ها شوند.

بعد از سوهان‌کاری کرامپون را روغن‌کاری کنید. این کار از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.

بعد از هر صعود کرامپون را بررسی کنید. اگر کند شده باشد، با یک سوهان‌کاری جزئی آن را آماده نگه دارید.

نتیجه‌گیری

با تیز کردن اصولی تیغه‌های کرامپون، ایمنی و کارایی شما در صعودها افزایش می‌یابد. این کار باید به طور منظم، مخصوصاً پس از پیمایش روی سنگ یا یخ سخت انجام شود. اگر نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، بگویید!

اگر بخواهید، می‌توانم این تصاویر را برای مقاله شما طراحی کنم.

 

سوالات متداول درباره کرامپون

 

۱. چگونه بفهمم که کرامپون با کفش من سازگار است؟
کفش‌های کوهنوردی سه دسته هستند:
کفش‌های بدون شیار → فقط کرامپون بنددار
کفش‌های با شیار پاشنه → کرامپون نیمه‌اتوماتیک
کفش‌های با شیار جلو و عقب → کرامپون اتوماتیک

۲. کرامپون فولادی بخرم یا آلومینیومی؟
فولادی: برای مسیرهای فنی و سنگین
آلومینیومی: برای صعودهای سبک و پیمایش‌های طولانی

۳. چگونه از کرامپون نگهداری کنم؟
بعد از هر استفاده، آن را تمیز و خشک کنید.
تیغه‌ها را مرتب تیز کنید تا کارایی خود را از دست ندهند.
در جای خشک و دور از رطوبت نگهداری کنید تا زنگ نزند.

جمع‌بندی: چطور کرامپون مناسب را انتخاب کنیم؟

برای خرید کرامپون، نوع فعالیت، تعداد تیغه‌ها، جنس، وزن و سیستم اتصال را در نظر بگیرید. اگر در مسیرهای فنی فعالیت دارید، مدل‌های اتوماتیک گزینه بهتری هستند. اما برای کوهنوردی کلاسیک، کرامپون‌های بنددار کار شما را راه می‌اندازند.
آیا شما از کرامپون استفاده کرده‌اید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید!