جزوه هواشناسی کوهستان بنا به دلایل بسیار زیادی، از جزوات مهم در ورزش کوهنوردی می باشد. حضور در طبیعت در هر شاخهای از رشته ورزشی کوهنوردی نیازمند شناخت از شرایط جوی هم به شکل پیشبینی و هم به صورت شناخت از سازوکار مخاطرههای جوی است. بدون اغراق عمدتاً به صورت روزانه شاهد رخداد حادثه در مناطق کوهستانی میباشیم که یکی از علل آن ذات دگرگون و مخاطرهآمیز طبیعت کوهستان است. پدیده های طبیعی همچون صاعقه، تندر، تگرگ کوهستان و حتی شناخت ابرها در محدوده هواشناسی کوهستان بررسی می شوند
ردگیری و پیگیری روند این مخاطره ها، نشان از ردپای شرایط آب و هوایی در وجوه مختلف رخداد مخاطرههای طبیعی کوهستان است. آموزش هواشناسی کوهستان در دورههای آموزشی فدراسیون کوهنوردی برمبنای دانش افزایی در میان کوهنوردان، بر مبنای دو اصل مهم است؛ یکی آشنایی با کمیت های هواشناختی و پدیدههای جوی کوهستانی، که این شناخت در جهت کاهش رخداد حادثه و انجام بهینه برنامه های کوهنوردی نقش مهمی دارد و دیگری آشنایی با راههای دریافت پیشبینی جوی صحیح است.
بخش اول: اهمیت هواشناسی در کوهنوردی
۱. چرا هواشناسی کوهستان حیاتی است؟
- تغییرات سریع و غیرقابل پیشبینی آب‌وهوا در ارتفاعات چه در قلل مرتفعی همچون قله کی دو یا قله ماناسلو و چه در قلل کم ارتفاع در رشته کوه البرز و رشته کوه زاگرس
- کاهش دمای هوا به ازای هر ۱۰۰۰ متر ارتفاع (۶ درجه سانتی‌گراد) که این مورد باعث آسیب دیدگی در سرما و حتی سرمازدگی و یخ زدگی می شود
- افزایش خطرات جوی مانند طوفان، برف و کولاک
۲. آمار حوادث ناشی از شرایط جوی
| نوع حادثه | درصد وقوع |
| طوفان ناگهانی | ۳۵٪ |
| کاهش دید ناشی از مه | ۲۵٪ |
| سرمازدگی | ۲۰٪ |
| سایر موارد | ۲۰٪ |
بخش دوم: مباحث کلیدی هواشناسی کوهستان
۱. سامانه‌های فشار جوی
- پرفشار: هوا پایین‌رونده، معمولاً همراه با آب‌وهوای آرام
- کم‌فشار: هوا بالارونده، معمولاً همراه با ابرناکی و بارش
۲. ابرها و معانی آنها
| نوع ابر | ارتفاع | پیشبینی آب‌وهوا |
| سیروس | بالا | تغییر آب‌وهوا در ۲۴-۴۸ ساعت آینده |
| کومولوس | متوسط | آب‌وهوای نسبتاً پایدار |
| نیمبوستراتوس | پایین | بارش مداوم |
بخش سوم: منابع آموزشی معتبر
۱. کتاب‌های فارسی
- “هواشناسی و طبیعت‌گردی” – دکتر جعفر سپهری
- “هواشناسی کوهستان” – انتشارات فدراسیون کوهنوردی
۲. منابع بین‌المللی
۳. دورههای آموزشی
- دورههای فدراسیون کوهنوردی ایران
- کارگاه‌های مهندس محسن هاشمی‌نژاد (مدرس برجسته هواشناسی کوهستان)
بخش چهارم: ابزارهای پیشبینی هواشناسی
۱. اپلیکیشن‌های مفید
| نام اپلیکیشن | ویژگی‌ها |
| Windy | پیشبینی باد و فشار جو |
| Mountain Forecast | پیشبینی اختصاصی مناطق کوهستانی |
| MeteoEarth | نمایش بصری سیستم‌های جوی |
۲. نشانه‌های طبیعی
- رفتار حیوانات: بی‌قراری حیوانات می‌تواند نشانه تغییر آب‌وهوا باشد
- رنگ آسمان: آسمان قرمز غروب می‌تواند نشانه هوای آرام فردا باشد
بخش پنجم: دانلود منابع آموزشی
۱. جزوه هواشناسی کوهستان
- دانلود جزوه هواشناسی کوهستان (PDF)
- حجم فایل: ۵MB
- تعداد صفحات: ۸۰ صفحه
۲. لایوهای آموزشی
هواشناسی کوهستان
جزوه هواشناسی کوهستان برمبنای منابع معتبر جهانی و تجربه مدرسهای هواشناسی کوهستان نگاشته و در اختیار کارآموزان قرار گرفته است. طبیعتا هواشناسی علم گسترده و مبسوطی است. آشنایی با آن در قالب یک جزوه نمی گنجد اما نهایت تالش براین بوده که با تهیه جزوه خالصه، کم حجم و ساده، تا حدامکان مطالب مفید و کاربردی هواشناسی در اختیار جامعه کاربران کوهستان قرار بگیرد.
برای دانلود جزوه هواشناسی کوهستان اینجا را کلیک نمایید.
نتیجه‌گیری
هواشناسی کوهستان دانشی ضروری برای:
- برنامه‌ریزی ایمن‌تر صعودها
- پیشگیری از حوادث جوی
- افزایش موفقیت برنامه‌های کوهنوردی
📌 توصیه نهایی: همیشه قبل از برنامه‌های کوهنوردی، پیشبینی هواشناسی را بررسی کنید و به نشانه‌های طبیعی توجه نمایید.
📞 برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با فدراسیون کوهنوردی ایران تماس بگیرید یا صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید.